Habibe Tilki UZEL
COVİD-19’DAN ÖĞRENDİĞİMİZ KELİMELER

Yaklaşık 11 aydır pandemi dediğimiz durum hayatımızın tam olarak merkezinde. Her planımızı, yaşantımızı, alışkanlıklarımızı resmen ona göre düzenleyerek hayatımızı idame ettiriyoruz. İşin tuhaf kısmı bu duruma da epey alıştık. Sanki çok çok daha uzun süredir bu tarzda bir yaşam düzenimiz var gibi. Ve ne yazık ki bir süre daha yaşamın kurallarını pandemiye göre ayarlamaya devam edeceğiz.

Zaman zaman yabancı film konularında gördüğümüz, izlediğimiz salgın hastalık ve hastalık neticesindeki yaşam şartlarını resmen ciddi ciddi yaşıyoruz. Film karesi gibi dediğimiz şeyler bir an geldi ve hayatın ta kendisi oldu. Yüzümüzde taşıdığımız maskelerimiz, elimizi nereye koyacağımızı bilememek ve akabinde dezenfektana koşmak, karşıdan sevdiğimiz birinin gelmesini görünce hızla ona doğru yönelmek tam eskisi gibi kucaklaşacakken mevzuyu hatırlayıp kalakalmak… Yaşantımızda gerçekten deneyimlemediğimiz çok şey ile bu süreçte tanıştık.

Peki, sadece bunlar mı? Bir de kimilerimizin özellikle tabii sağlık çalışanlarının bildiği ama halktan vatandaşlarımızın çok da bilip kullanmadığı sözcükler hayatımıza dahil oldu. Eskiden sokağa çıkıp pandemi, entübe, semptom, covid gibi kelimelerin anlamlarını sorsak çok net cevaplar alamayabilirdik. Ancak şimdi küçükten büyüğe herkes bu kelimelere neredeyse hakim. Gelin isterseniz covid 19 ile tanışmamızla kelime haznemize hangi sözcükleri dahil ettik birlikte göz atalım.

Pandemi: Birden fazla ülkede aynı anda ciddi bir hastalığın salgın halinde yayılması.

Semptom: Bir hastalığa yakalanan kişinin gösterdiği hastalık belirtileri.

Sosyal Mesafe: Virüsün bir kişiden diğerine geçiş ihtimalini azaltmak için insanlara fiziksel olarak yakınlaşmamak.

Sürü Bağışıklığı: Nüfusun büyük bir kısmının virüse maruz kalıp hastalığa bağışıklık kazanmasından sonra hastalığın yayılma hızının yavaşlaması.

184: Türkiye koronavirüs danışma hattıdır. Bu hat üzerinden danışan hastaların sağlık durumlarıyla ilgili sorular sorulur ve koronavirüs şüphesine göre hastaneye yönlendirilir ya da bazı tavsiyeler verilir. Hastanın aciliyet durumuna göre ambulans gönderilmesi için 112'ye talep iletilir.

Anamnez: Hastanın, hastalığı ve çevresi hakkında verdiği bilgi. Koronavirüs gibi bulaşıcı bir salgın döneminde, doktorların veya paramediklerin hastaya yaklaşmadan önce doğru anamneze sahip olmaları, uygulayacakları ilk müdahaleyi ve alacakları önlemi bilmek açısından kritik öneme sahip.

Antikor testi: Bir kişinin koronavirüse yakalandıktan sonra bir miktar bağışıklık geliştirip geliştirmediğini gösteren bir test. Bu testte insan vücudunda virüsle mücadele eden antikorların varlığı inceleniyor.

Triyaj: Türkçesi öncelikleme olan, hastaları sağlık durumlarına göre önceleme yöntemi. Bugün aile hekimleri ve hastanelerde, koronavirüs taşıdığından şüphelenilen hastaları diğer hastalardan ayırmak ve öncelikli olarak tedaviye ihtiyacı olanları tespit etmek için kullanılıyor.

Asemptomatik: Koronavirüs bulaşan fakat hiçbir belirti göstermeyen kişi.

Covid 19: İlk olarak Çin'in Vuhan kentinde insanlara bulaştığı tespit edilen SARS-COV-2 virüsünün insanlarda yol açtığı hastalığın adı.

Entübe/ ekstübe: Solunum cihazı bağlanan kişiye entübe, solunum cihazı çıkartılan kişiye de ekstübe denir.

Filyasyon: Bir hastalığın kaynağını bulmak ve bu hastalığın yayılma zincirini takip etmek. Hastanın temas ettiği herkes bulunup, onların sağlığını denetlenir. Hem virüsün kaç kişiye bulaştığı, hem de virüs tespit edilen kişinin virüsü kimden kaptığı tespit edilir.

İmmün: Bağışıklık. Bir kişinin virüse maruz kaldıktan sonra vücudunun virüsü yok etmeyi öğrenmesi. Covid-19 hastalığına yakalanan kişilerin iyileştikten sonra en azından bir süre boyunca bu hastalığa tekrar yakalanmayacağı düşünülüyor. Fakat bu henüz kanıtlanmış değil, hatta aksini gösteren vakalar da mevcut.

Karantina: Bulaşıcı bir virüse maruz kalan insanların, hastalığın yayılmasını engellemek amacıyla izole edilmesi.

İzole etmek: Hastalığın yayılmasını yavaşlatmak için evlerde kalıp diğer tüm insanlarla teması kesmek.

Kuluçka Dönemi: Virüsün bulaşması ile hastalık belirtileri göstermek arasında geçen, insanların farkında olmadan virüsü bulaştırabildikleri dönem.

PCR Testi: Polimeraz Zincir Reaksiyonu (Polymerase Chain Reaction), Covid-19 şüphelilerinin burun ve boğazlarından alınan örneklerle SARS-COV-2 olup olmadığının incelendiği bir testtir.

Plazma Tedavisi: Covid-19 geçirdikten sonra koronavirüse bağışıklık kazanmış kişilerden alınan kandaki antikorların Covid-19 hastalarına enjekte edilerek virüse karşı savaşmalarının kolaylaşması ve bağışıklık kazanmalarını hedefleyen tedavi.

Yayınlanma Tarihi : 2021-1-28 15:36:07
Okunma Sayısı : 1700