Av. Ünsal KIZILCA
MADEN VE YER ALTI İŞLERİNDE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN HAKLARI

MADEN VE YER ALTI İŞLERİNDE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN HAKLARI

Maden ve Yeraltı İşlerinde Çalışan İşçilerin Hakları , bazı noktalarda diğer işçilerden farklılık göstermektedir. Gerek işlerinin zorluğu, gerekse çalışma alanlarının taşıdığı riskler bu işlerde çalışan işçilerin şartlarını kolaylaştırmak üzere farklı düzenlemeleri zorunlu kılmıştır.

Yer altı ve maden işlerinde çalışan işçilerin;

· Ücretleri, asgari ücretin 2 katından az olamaz.

· Yıllık ücretli izin süreleri 4’er gün arttırılarak uygulanır.

· İş güvencesi kapsamına alınırken 6 aylık kıdem şartı yer altında çalışan işçilerde aranmaz.

· Emeklilik hak edişlerinde fiili hizmet zammı uygulanır.

Aynı zamanda yer altı maden işlerinde geçici iş ilişkisi kurulması yasaktır.

Çalışma Süreleri

İş Kanunu, işverenlere haftalık çalışma süresini en fazla 45 saat olarak belirleme hakkı tanımıştır. Fakat bu her iş veya her işçi için geçerli değildir. Bazı işler için istisnalar uygulanmaktadır. Yeraltı ve maden işlerinde çalışan işçiler de bunlardan biridir.

Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok 7,5 saat, haftada ise en çok 37,5 saat olabilmektedir. Yeraltı işçileri bu süreleri aşan şekilde çalıştırmaları zorunlu ve olağanüstü şartların varlığıyla mümkündür. Bu şekilde bir durumun oluşmasıyla yeraltı veya maden işinde çalışan işçilerin, haftalık 37,5 saati aşan her bir saatlik çalışması için saat ücreti en az %100 zamlı ödenir.

Sigortalılık Süreci

Yeraltı işlerinde çalışan sigortalıların emeklilik için gerekli yaş ve prim günü koşulu diğer çalışanlara oranla farklılık arz etmektedir. Yaşlılık aylığı almaya hak kazanıp kazanmadığını belirlemek için yer altı işlerde çalışan işçinin ilk sigortalılık tarihine bakılmaktadır. Ekim 2008 öncesinde veya sonrasında ilk sigorta girişi olanlar için emekliliğe hak kazanma aşağıdaki gibi belirlenmiştir.

Ekim 2008 öncesi sigortalı sayılanlar

· Sürekli maden ve yeraltı işlerinde en az 20 yıl + 5000 prim günü çalışan (yaş şartı yok)

· Sürekli maden ve yeraltı işlerinde en az 25 yıl + 4000 prim günü çalışan (yaş şartı yok)

· 50 yaş + maden ve yeraltı işlerinde en az 1800 prim günü çalışmış olanlarda ilk sigortalılık tarihi 08.09.1999’dan önce ise toplam 5000 prim günü çalışan,

· 50 yaş + maden ve yeraltı işlerinde en az 1800 prim günü çalışmış olanlarda ilk sigortalılık tarihi 08.09.1999’dan önce ise 15 yıl ve en az toplam 3600 prim günü çalışan,

· 50 yaş + maden ve yeraltı işlerinde en az 1800 prim günü çalışmış olanlarda ilk sigortalılık tarihi 08.09.1999’dan sonra ise 25 yıl ve en az toplam 4500 prim günü çalışan,

· 50 yaş + maden ve yeraltı işlerinde en az 1800 prim günü çalışmış olanlarda ilk sigortalılık tarihi 08.09.1999’dan sonra ise 7000 prim günü çalışan

kişilere yaşlılık aylığı bağlanabilecektir.

Ekim 2008 tarihinden önce yeraltı maden işlerinde çalışmaya başlamış olan çalışanlara, bu işlerde geçirdikleri sürelerin toplamının 4’te1’i prim ödeme gün sayısı toplamına eklenecektir.